دین پژوهی

بهنام مدی در یادداشتی به مناسبت سالگرد درگذشت داود فیرحی، به مسئله‌نما بودن مسئله سکولاریسم برای جامعه ایران در اندیشه فیرحی پرداخته است. نویسنده در این یادداشت مسئله ایران را از نگاه این استاد علوم سیاسی، دموکراسی و اقتدارگرایی توصیف کرده است و به این موضوع پرداخته که فیرحی طرحِ بحث سکولاریسم در ایران را یک بحث انحرافی می‌دانست.1) با تأسیس حکومت اسلامی در ایران و بروز مسائل و بحران‌های آن، بعضی از متفکران و روشنفکران، راهِ برون‌رفت از این بن‌بست و بحران را که هر روز عمق و دامنه آن نیز بیشتر می‌شود «سکولاریسم» دانسته‌اند. بر این اساس، مشکل جامعه امروز ایران، رابطه بین دین و سیاست یا نهاد دین و نهاد دولت یا چیزی از این جنس است و راه‌حل نیز قطع این ارتباط است.2) البته سکولار یا سکولاریسم در ایرانِ امروز، با تلاشِ نیروهای نظم سیاسیِ موجود، به یک دشنام و ابزاری برای تخطئه مخالفان هم تبدیل شده است. آنان مخالفان خود را، چه غیرمذهبی و چه حتی مذهبی، سکولار می‌خوانند تا با چنان «انگی» مخالفین خود را از میدان مناسباتِ موجود خارج کنند. در واقع، در افواهِ این افراد، سکولار کاربردی چون «لیبرال» دارد که زمانی به دشنام تبدیل شده بود و معنایی مانند بی‌ناموس داشت. برای اینان، سکولار نیز معنایی چون بی‌دین و بی‌ایمان و مادی یا دست کم سست‌ایمان دارد.3) در مقابل، کسانی چون فیرحی مسئله تاریخیِ ایران معاصر، از مشروطه تا کنون، را سکولاریسم نمی‌دانستند بلکه مسئله تاریخیِ ایران را دموکراسی و اقتدارگرایی می‌دانستند. از نظر فیرحی، مسئله سکولاریسم برای ایران یک «مسئله‌نما» یا یک مسئله «بی‌ربط» است. در ارتباط با انقلاب مشروطه، فیرحی معتقد بود که انقلاب مشروطه ایران نه دائر مدارِ سکولاریسم و جدایی دین از س دین پژوهی...

محمد پناه زاده: کتاب یهودیان در ایران «Jews of Iran: A Photographic Chronicle» اثری مهم از عکاس و مستندساز ایرانی «حسن سربخشیان» با همکاری پروانه وحیدمنش که می‌تواند در قامت یک سند تاریخی در زمینه وضعیت حقوق اقلیت‌های مذهبی در ایران به تصویر کشیده شود.کتاب «یهودیان در ایران» یکی از زیباترین و پیچیده‌ترین داستان‌های ناگفته زمان ما را به تصویر می‌کشد. جامعه غرب اغلب یهودیان در ایران را جامعه‌ای اسیر و تحت ستم تصور می‌کنند که در داخل کشور خود بیگانه‌اند و در عین حال از ترک آن نیز محروم شده‌اند. کتاب یهودیان ایران مجموعه مصوری از ایران قرن 21 است که نمای منحصربه‌فردی از جامعه یهودیان دراین کشور را ارائه می‌دهد و معمولاً برای دنیای غرب ناشناخته است.این کتاب نمایشگاهی سیار از وضعیت زندگی روزمره یهودیان محسوب می‌شود که توانسته در بخش مربوط به ایران که در ده شهر عکاسی شده، مناسبات حیات اجتماعی یهودیان را به تصویر بکشد. سیمایی از آداب، مناسک و عبادات یهودیان و اینکه چگونه این اقلیت مذهبی، با وجود زندگی در جامعه اسلامی درحال زیست است.سربخشیان و وحیدمنش پس از جلب اعتماد بسیاری از یهودیان اجازه پیدا کردند تا درباره‌ لحظات زندگی شخصی خانواده‌ها و جشن‌های آنان اسنادی را جمع آوری کنند. به همین دلیل کتاب حاضر توانسته به لایه‌های مختلفی از زندگی و مناسبات اجتماعی یهودیان بپردازد.در یکی از این عکس‌ها، پزشکی یهودی در بیمارستان دکتر سپیر در تهران، کودک تازه متولد شده‌ای را در دست دارد. در حاشیه آن آمده است این بیمارستان نخستین مرکز درمانی و خیریه یهودی است که با بیش از ۵۰ سال سابقه هم مسلمانان و هم یهودیان را درمان می‌کند. سربخشیان می‌گوید این تصویر برای من نمایی از آینده است.در بخش‌های مختلفی ا دین پژوهی...

تاريخ : جمعه دوم دی ۱۴۰۱میراث باستانی شب چله مقدس شب چله که به عنوان یکی از شب‌های مقدس در ایران باستان مطرح بوده به‌صورت رسمی در تقویم روز شمار باستان از سال ۵۰۲ پیش از میلاد در زمان پادشاهی داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان راه یافت و هر ساله توسط ایرانیان در سراسر کشور به عنوان یک جشن مبارک برگزار می‌شد.هزاران سال پیش، وقتی که میترا (ایزد بزرگ) برجهان حکومت می‌کرد با کشتن گاو مقدس، باروری را به زمین هدیه کرده بود تصمیم می‌گیرد با خورشید مبارزه‌ای انجام دهد. در این مبارزه میترا پیروز می‌شود و خورشید به زانو در می‌آید. اما میترا که به آئین پهلوانی و مهرورزی شهره و معروف بوده کمک می‌کند تا خورشید دگر بار برخزید تا به او دست دوستی و پیمان می‌دهد. گویی شادروان پوریای ولی و غلامرضا تختی در مصاف حریف آسیب دیده خویش مرام مروت و پهلوانی را فراموش نمی‌کنند. این آئین چگونه می‌تواند مقدس نباشد؟ آن‌گاه که مملو از ظرفیت فرهنگی، اخلاقی و ارزشی است.اکنون میترا از طریق خورشید، شعاع‌های مهر و نیکی خود را به زمینیان عرضه می‌کند از آن پس مهر و خورشید یکی دانسته شدند و با هم پیمان صلح و دوستی بستند. اقوام هندو ایرانی از هزاران سال پیش روز میترا یا مهر را جشن می‌گیرند. آن‌ها که تاریکی را زاییده اهریمن می‌دانستند، آخرین شب پاییز را نحس می‌شماردند به همین دلیل بیدار می‌مانند تا خورشید طلوع کند. آن‌ها معتقد بودند که در این شب «مهر» یا «خدای خورشید» به دنیا می‌آید و به مرور به طول روزها افزوده می‌شود. این آیین و اعتقاد از شرق تا غرب با آیین‌ها و مذاهب درآمیخته و ترکیب شده و به اشکال مختلف برجای مانده است.هرچند آیین‌ها مدام در دوران مختلف درحال تغییر و تحولات و بسیاری از آیین‌ها به صورت اولی دین پژوهی...